by HisCulArtAraştırmacılar, Çin’de bulunan büyük bir kafatasından yola çıkarak Homo juluensis ismini verdikleri yeni bir arkaik insan çeşidini tanımladı.
Peki, bu yeni tıp hakkında neler biliyoruz ve bu keşif, yaklaşık 300.000 ila 50.000 yıl evvelki Orta Pleistosen periyodu hominin çeşitliliğini anlamamıza nasıl yardımcı oluyor?
Homo sapiens cetlerimiz yaklaşık 300.000 yıl evvel evrimleşti ve süratle Afrika’dan Avrupa ve Asya’ya yayıldı. Lakin çağdaş insanlardan evvelki homininlerin nasıl evrimleştiği hâlâ çözülmeyi bekleyen bir gizem.
Özellikle 700.000 ila 300.000 yıl evvel birden fazla erken insan cinsinin var olduğu bilinse de, bu fosiller Homo heidelbergensis ya da Homo longi üzere farklı çeşitler olarak mı sınıflandırılmalı yoksa daha geniş “arkaik Homo sapiens” kategorisine mi dahil edilmeli sorusu tartışmalıydı. Bu durum, bilim dünyasında “Orta’daki Karmaşa (the muddle in the Middle)” olarak isimlendiriliyor.
2023 yılında The Innovation mecmuasında yazan Hawaii Üniversitesi’nden antropolog Christopher Bae ve Çin Bilimler Akademisi’nden paleoantropolog Xiujie Wu, bu geniş tariflerin, atalarımızın evrimsel bağlarını tam olarak anlamamızı zorlaştırdığını belirtiyor.
(İlgili: Denisovalılar, 150.000 Yıllık ‘Ejderha Adam’ ile Bağlı Çıktı)
2024 yılının Mayıs ayında PaleoAnthropology mecmuasında yayımlanan bir çalışmada Wu ve Bae, Çin’in kuzeyindeki Xujiayao bölgesinde on yıllar evvel bulunan sıra dışı hominin fosillerini inceledi. Bu fosiller, çağdaş insanlara ve Denisovalılara has özelliklerin yanı sıra Neandertal gibisi geniş ve kalın kafataslarına sahipti. Araştırmacılar, bu fosillerin Homo juluensis ismini verdikleri yeni bir büyük beyinli hominin çeşidini temsil ettiğini öne sürüyor.
Araştırmacılar, “Toplu olarak, bu fosiller Geç Kuaterner’de [300.000 ila 50.000 yıl önce] doğu Asya’nın birçoklarında yaygın olan büyük beyinli homininin (Juluren) yeni bir formunu temsil ediyor” diyor.
Şimdi ise Nature Communications mecmuasında yayımlanan bir yorum makalesinde Bae ve Wu, Doğu Asya’daki büyüyen fosil kayıtlarının yeni bir terminoloji gerektirdiğini söylüyor. Bu bölgedeki “arkaik Homo”yu en az dört tipe ayırmanın – Homo floresiensis, Homo luzonensis, Homo longi ve yeni isimlendirilen Homo juluensis – araştırmacıların son insan evriminin karmaşıklığını daha uygun anlamalarına yardımcı olacağını savunuyorlar.
Homo juluensis: “Büyük Başlı İnsanlar”
Homo juluensis, yaklaşık 220.000 ila 100.000 yıl öncesine tarihlenen Xujiayao ve Xuchang bölgelerindeki fosillere dayanıyor. Xujiayao’da 1974 yılında yapılan hafriyatlarda 10.000’den fazla taş alet ve 10 bireye ilişkin olduğu düşünülen 21 hominin fosil modülü bulundu. Bu bireylerin kafatasları büyük beyin hacimlerine ve kalın kemik yapılarına sahipti. Xuchang’dan gelen dört eski kafatası da Neandertallere emsal halde büyüktü.
Wu ve Bae, bu fosillerdeki farklı özellikleri tahlil ettikten sonra, 2024 yılındaki makalelerinde bu popülasyonu “büyük başlı insanlar” manasına gelen “Juluren” olarak isimlendirdi. Lakin bu yeni tıp, genetik olarak büsbütün izole bir küme manasına gelmiyor. Araştırmacılar, bu bireylerin Orta Pleistosen periyodundaki farklı hominin çeşitleri ortasında çiftleşme sonucu ortaya çıkmış olabileceğini belirtiyor. Bu durum, Asya’daki insan evriminde hibridizasyonun değerli bir rol oynadığını destekliyor.
Yeni Cins İsmi Üzerine Tartışmalar
Homo juluensis şimdi bilim dünyasında tam olarak kabul görmese de, isim birçok uzman tarafından gittikçe yaygınlaşıyor. Wisconsin Üniversitesi’nden paleoantropolog John Hawks, bu ismin fosil kayıtlarını daha uygun sınıflandırmaya yardımcı olabileceğini belirtiyor: “Juluren ismi, Denisovalılara alternatif bir isim olarak değil, belli bir fosil kümesini ve bu kümenin eski hominin ağındaki yerini tabir etmek için kullanılabilir.”
Londra’daki Tabiat Tarihi Müzesi’nden Chris Stringer ise, Çin’deki meslektaşlarıyla yaptığı çalışmaların Homo juluensis’in aslında Homo longi ile daha uygun örtüşebileceğini öne sürüyor. “Büyük bir kafatasına sahip olmak tanımlayıcı bir özellik olmayabilir” diyen Stringer, Xuchang fosillerinin daha besbelli Neandertal gibisi özellikler taşıdığını ve bu nedenle sınıflandırılmalarının daha sıkıntı olduğunu söz ediyor.
Bae ise, yeni bir çeşit isimlendirmenin bilhassa Asya’daki fosil kayıtlarını daha net hale getirdiğini ve bilimsel bağlantıda büyük yarar sağladığını vurguluyor: “Bu çeşit isimlendirmeler, bilimsel bulguların daha geniş bir kitle tarafından anlaşılmasını kolaylaştırıyor.”
Live Science. 2 Aralık 2024.
Makale: Bae, C.J., Wu, X. (2024). Making sense of eastern Asian Late Quaternary hominin variability. Nat Commun 15, 9479.
