by HisCulArt
Bugün, sinemanın en büyük isimlerinden biri olan Charlie Chaplin’in vefatının 47. yıldönümü. 19 Nisan 1889’da Londra’da doğan Charlie Chaplin, 25 Aralık 1977’de hayatını kaybetti. Chaplin, hem sinema dünyasında hem de kültürel mirasımızda derin izler bıraktı. 20. yüzyılın en kıymetli sanatkarlarından biri olarak kabul edilen Chaplin, trajikomik karakteri “Şarlo” ile tanındı ve dünya çapında unutulmaz bir tesir yarattı.
Chaplin, sinemada teknik yenilikler ve derin duygusal sözlerle tanınırken, toplumsal problemlere dair sert tenkitler de sundu. “Modern Zamanlar” ve “Savaş Vadisi” üzere başyapıtlarla periyodun politik ve ekonomik problemlerini, insanlık hallerini etkileyici bir biçimde sinemaya taşıdı. Ayrıyeten, sessiz sinemanın en büyük yıldızlarından biri olarak, konuşan sinemaların ortaya çıkmasından evvel bile milyonları etkileyebilen bir oyuncu ve direktör oldu.
ABD FİİLEN SÜRGÜNE GÖNDERDİ
Chaplin, yaklaşık 40 yıl Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşamasına karşın hiçbir vakit Amerikan vatandaşı olmadı. Bu ortada, kısmen makine çağının hicvi olan “Modern Times” nedeniyle, komünist sempatizanı olarak ün kazandı. Komünist sempatizanlığı yaptığı ve çok genç bayanlarla münasebet yaşaması sebebiyle McCarthy periyodunda, FBI onu nezaret altına aldı ve bir Mississippi kongre üyesi hudut dışı edilmesini istedi. ABD hükümeti daha sonra 1952’de tatil için İngiltere’ye gittiği için tekrar giriş müsaadesini iptal etti. Göçmenlik yetkililerinden oluşan bir konsey önünde suçlamalara yanıt vermek için geri dönmek yerine, Chaplin ailesini İsviçre’ye taşımaya karar verdi. Amerika Birleşik Devletleri’ni sadece bir defa, 1972’de fahri Akademi Ödülü’nü kabul etmek için ziyaret edecekti.
“MODERN TİMES” ÇOK SEVİLDİ
Charlie Chaplin’in en ünlü ve en çok izlenen sineması olan Çağdaş Times 1936’da yayınlandı. Chaplin’in en değerli yapıtlarından biri olan sinema, hem sinema tarihinin en ikonik üretimlerinden birisi olarak kabul edilir, hem de onun yaratıcılığını gösteren bir başyapıttır.
Modern Times, yalnızca Chaplin’in en tanınmış sineması değil, tıpkı vakitte dünya çapında büyük bir kültürel tesir yaratmış ve birçok kere yine gösterime girmiştir. Fakat, Chaplin’in en çok izlenen sinemalarından bir başkası de The Great Dictator (1940) olup, burada da o periyottaki Nazi Almanyası’na ve Adolf Hitler’e yönelik açık bir tenkit yapmıştır. Bu sinema, hem sanatsal hem de politik manada büyük bir dönüm noktası olmuştur.
NEREDEYSE TÜM FİLMELRDE BİREBİR KARAKTERİ CANLANDIRDI
Chaplin, ikinci sinemasından evvel bir gün bol pantolon, dar bir palto, büyük ayakkabılar, küçük bir melon şapka ve bir bambu baston giydi. Küçük bir düzmece bıyık ekledi ve rol arkadaşları pinokle oynarken etrafta dolaştığı söyleniyor. Sahneye şahit olan Keystone’un liderinin “vücudu titreyene kadar kıkırdadığı” tez ediliyor. “Chaplin,” diye haykırdı, “bir sonraki sinemasında de tam olarak ne yapıyorsan onu yapacaksın. O kılıkta yapmayı unutma.” Küçük Serseri denen bu karakter çabucak popülerlik kazandı, o kadar çok taklitçi ve pazarlama planı üretti ki basın ona “Chaplinitis” ismini verdi ve Chaplin’in sonraki yirmi beş yıl boyunca ekrandaki kişiliği haline geldi. Yalnızca 1914’te, birçoklarını kendisi yönettiği düzinelerce kısa sinemada Küçük Serseri olarak göründü.
İLK SİNEMASINDAN NEFRET EDİYOR
Chaplin’in 1913’te Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ikinci vodvil tipi sırasında, Keystone Studios onu haftada 150 dolara işe aldı. Sonraki yılın başlarında “Making a Living” sinemasında işsiz bir dolandırıcıyı oynayarak birinci sinema görünümünü yaptı. Bıyık, silindir şapka ve monokl takan Chaplin, bilhassa kıssanın kahramanı olan ve bir noktada ona yardım etmek yerine bir otomobilin altında sıkışmış bir adamla röportaj yapan bir gazeteciyle dövüşürken birkaç komik espri yaptı. Genel olarak Chaplin performansından dehşete düşmüştü. “Tutkundum,” dedi daha sonra. “Bir sonraki hareketi iddia ederek sahnelerdeki tüm sürprizi ortadan kaldırdım.” Ayrıca yönetmeni kıskançlıktan en âlâ gerecini kesmekle suçladı.
‘KONUŞAN FİLMLERİN’ GELİŞİMİNE KARŞI ÇIKTI
1927’de “Caz Şarkıcısı” ile başlayarak, sesli sinemalar sessiz muadillerinin yerini süratle aldı. Tekrar de Chaplin, Küçük Serseri’yi mahvedeceğinden korkarak yeni teknolojiyi benimsemekte tereddüt etti. Chaplin, 1930’lardaki iki sinemasında, “Şehir Işıkları” ve “Modern Zamanlar”da, saçma sapan düzmece İtalyanca müzik söylediği bir sahne dışında, müzik ekledi lakin diyalog eklemedi. Son olarak, 1940’ta, neredeyse 20 yıldır birinci sefer Küçük Serseri’den öteki bir karakter olarak yer aldığı Hitler aykırısı bir hiciv olan “Büyük Diktatör” isimli tam sesli bir sinema yayınladı.
KISA MÜDDETTE MİLYONER OLDU
Haftalık 1.250 dolar ve 10.000 dolar bonusla Chaplin, Aralık 1914’te kendisini “dünyanın en düzgün komedyeni” olarak tanıtan Essanay Studios’a geçti. Daha sonra Mutual Sinema Corporation ile yıllık 670.000 dolar karşılığında anlaştı ve akabinde First National için 1 milyon doların üzerinde bir fiyat karşılığında sekiz güldürü sineması yapmayı kabul etti. Son olarak 1919’da Hollywood ikonları Douglas Fairbanks, Mary Pickford ve D.W. Griffith ile kendi stüdyosunu kurdu. Chaplin bir konuşmasında “Ben bu işe para için girdim ve sanat bundan doğdu.” demişti. “Eğer beşerler bu kelamdan ötürü hayal kırıklığına uğradıysa, kendimi tutamıyorum. Gerçek bu.”
