TÜRK KURTULUŞ SAVAŞI NE ZAMAN BAŞLADI?

by Vedat İlteriş Çınaroğlu

• Tarih
• Türk

Türk Kurtuluş Savaşı’nın başlangıcının 19 Mayıs 1919 olduğuna dair yazılı, görsel basında ve sosyal ağlarda birçok bilgiyle karşılaşıyoruz. Ancak bu bilgi tam anlamıyla doğru değildir. Atatürk’ü doğru anlamak ve anlatmak adına bu detay oldukça önemlidir. Özellikle gençlerin Atatürk’ü sosyal medyadan öğrenmeye çalıştığını göz önünde bulundurursak, bu gibi yanlış bilgileri belgelerle düzeltmek bizlerin önemli bir görevidir. HisCulArt’ta yazdığım yazıların, kutlu tarihimize katkı sunacağını umuyorum.

Mustafa Kemal Paşa, 30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes Anlaşması’ndan bir gün sonra, karargâhı Adana’da bulunan Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı görevine başlamıştır. Anlaşmanın bazı maddeleri şu şekildedir:

• 5. Madde: Osmanlı topraklarında güvenlik güçleri (jandarma ve polis) dışında kalan askerler terhis edilecektir.
• 7. Madde: İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit edebilecek bölgeleri işgal edebilecektir.
• 20. Madde: Osmanlı Ordusu’na ait tüm silah, cephane ve teçhizat, İtilaf Devletleri’nin isteklerine uygun olarak teslim edilecektir.

Yıldırım Ordular Grubu Komutanı Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı topraklarının işgal edileceğini öngörmüş ve İstanbul’daki Başkomutanlık Erkan-ı Harbiye Riyaseti’ne (Genelkurmay Başkanlığı) 3 Kasım 1918’de bir telgraf göndererek bu konuda bazı sorular ve önerilerde bulunmuştur. İngiliz birliklerinin İskenderun Limanı’na çıkma taleplerine karşı, 5 Kasım 1918’de İstanbul’a “İngilizlerin amacının Suriye cephesini işgal etmek olduğunu” bildirmiştir. Genelkurmay Başkanlığı’nın “İngilizlerin isteklerini yerine getirin” talimatına ise 6 Kasım 1918’de şu cevabı vermiştir:

“Yaradılışım buna uygun olmadığından, komutayı devredecek birinin gönderilmesini öneriyorum.”

Ayrıca, Genelkurmay 2. Başkanı Fevzi Çakmak başta olmak üzere, tüm ordu ve kolordu komutanlarına, “Askeri birliklerdeki silah, cephane ve teçhizatın güvenilir jandarma birliklerine verilmesi” talimatını iletmiştir. Bu talimatla savaş gereçlerinin ileride kullanılabilmesini hedeflemiştir. Bu malzemeler daha sonra Kuvay-ı Milliye tarafından güvenli depolarda saklanmıştır.

Mustafa Kemal Paşa’nın Yıldırım Ordular Grubu Komutanlığı yalnızca yedi gün sürmüş ve kendi isteğiyle İstanbul’a dönmüştür. Buradaki amacı, İtilaf Devletleri’nin Anadolu’yu işgaline karşı askeri planlar yapmaktı. Bu nedenle Anadolu’ya güvenli bir şekilde geçiş yollarını araştırmaya başlamış, yaveri Cevat Abbas Bey’i Gebze-Kocaeli bölgesine göndererek burada bir Kuvay-ı Milliye birliği oluşturmasını istemiştir. Cevat Abbas Bey, Gebze’de Teşkilat-ı Mahsusa’nın Köprülü Yahya Çavuş ile anlaşarak, Kurtuluş Savaşı’nın ilk Kuvay-ı Milliye öncüsünü oluşturmuştur.

Tarihin bir cilvesidir ki; oldukça tehlikeli bir plan olan bu tasarım, İngiliz Yüksek Komiserliği’nin isteği ve Damat Ferit Paşa Hükümeti’nin kararıyla gerçekleşmemiş, Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’da yok edilmesi için Samsun’a gönderilmesi kararlaştırılmıştır.

Bu koşullar doğrultusunda Atatürk, Cumhuriyet’in 10. Yıl Nutku’nda şu sözleri söylemiştir:

“Türk Milleti! Kurtuluş Savaşı’na başladığımızın 15. yılındayız. Kutlu olsun!”

29 Ekim 1933 tarihli bu konuşma, Türk Kurtuluş Savaşı’nın 1918 yılının Kasım ayında başladığının açık bir kanıtıdır. 19 Mayıs 1919 ise Atatürk’ün “doğum tarihim” dediği, Kurtuluş Savaşı tasarımlarını uygulamaya geçirdiği ve Türk gençliğine bayram olarak armağan ettiği kutlu bir gündür.

Kaynakça

1. Hatırat Sayfaları, Kaynak Yayınları, sf. 54.
2. Hatırat Sayfaları, Kaynak Yayınları, sf. 56.
3. Hatırat Sayfaları, Kaynak Yayınları, sf. 59.
4. Hatırat Sayfaları, Kaynak Yayınları, sf. 78.
5. Hatırat Sayfaları, Kaynak Yayınları, sf. 79.
6. Atatürk’ün Yaveri Cevat Abbas Gürer, Türkiye İş Bankası Yayınları, sf. 119-130.