by HisCulArtTeksas ’ta, altı metre uzunluğunda, mantar formlu dişlere sahip, yırtıcı mosasaur tipi Globidens alabamaensis’in ender fosilleri keşfedildi.
Yeni bir çalışma, devasa küre halinde dişleri olan az bir mosasaur fosilinin Kuzeydoğu Teksas’ta gün yüzüne çıkarıldığını ortaya koyuyor.
İki yetişkin mosasaura ilişkin bu fosilleşmiş çene kesimleri, altı metre uzunluğa ulaşmış olabileceği düşünülen Globidens alabamaensis’in hayat üslubuna dair fikir veriyor. Bu küt, mantar formundaki diş yapısı, mosasaurların avlarına karşı uyguladığı kaba kuvveti gözler önüne seriyor.
Hillsboro’daki Texas Through Time fosil müzesinde deniz paleontoloğu ve eğitimci olan Bethany Burke Franklin, “Mantar formundaki bu diş yapısı, darbe akınları için ülkü ve kabuk kırmaya çok uygun. Av kaçmaya çalışırken dişler kabuğu kırdığında oyun orada bitiyor” diyor.
(İlgili: Fas’ta Tuhaf ‘Tornavida’ Dişli Mosasaur Fosili Bulundu)
Geç Kretase devrinde (100.5 milyon ila 66 milyon yıl önce), yunus gibisi İhtiyozorlar ve uzun boyunlu Pleziyozorlar üzere birçok ikonik deniz yırtıcısı iklim değişikliklerine ve deniz ekosistemindeki dönüşümlere yenik düştü. Mosasaurlar, o periyodun sığ denizlerinde baskın yırtıcılar haline gelerek, eski yırtıcıların yerini aldı. Bu sürüngenler süratle çeşitlenerek, değişken ve av açısından varlıklı ortamda birçok ekolojik boşluğu doldurdu.
G. alabamaensis’in birinci örneği 1912 yılında keşfedildi, lakin bu mosasaur çeşidine ilişkin eksiksiz fosil örnekleri nadiren bulundu. Fosil ispatlarının birçok dişler ve küçük çene kesimlerinden oluşuyor. O tarihten bu yana dört ek Globidens çeşidi tanımlandı.
Çoğu mosasaur, hançer gibisi sivri dişleriyle tanınırken, Globidens kaplumbağaların, ammonitlerin ve çift kabukluların kabuklarını kırmaya uygun künt ve yuvarlak dişler geliştirdi. Geç Kretase devrinde şu an Kuzey Amerika olan bölgeyi ikiye bölen Batı İç Denizi, G. alabamaensis’e çok çeşitli kabuklu av sağlamış olabilir.
Araştırmacılar, Paleontoloji Bilimleri Dergisi’nde (Journal of Paleontological Sciences) yayımlanan bir makalede iki çene kemiğinin keşfini anlattılar.
Parçalar 2023 yılında bir fosil avcısı tarafından kuzeydoğu Teksas’taki Ozan Formasyonu’nda keşfedildi. Bulundukları tortul katman Kampaniyen Çağı’na (83.6 milyon ila 72.1 milyon yıl öncesine) tarihleniyor ve yalnızca 20 cm kalınlığında. Fakat buna karşın, başka mosasaur tipleri de dahil olmak üzere fosil açısından güçlü olduğu kanıtlandı.
Hayvanın baş kısmının korunmuş olmasını heyecan verici bulan Franklin’e nazaran, “Kafatası malzemesi ekseriyetle daha fazla ezilir, bilhassa daha ince olan bu tabakalarda” diye belirtiyor.
Çenelerden birinde hala 12 diş varken, başkasında yalnızca altı diş kalmış. Dişler yaklaşık 2.5 santimetre uzunluğunda ve yuvarlak, yumuşakçaların sert kabuklarını kırmak için harika bir halde tasarlanmış. Bir çenede, diş eti çizgisinin altında şimdi çıkmamış bir diş de bulunuyor. Bilim insanları, köpekbalıkları üzere mosasaurların da hayatları boyunca dişlerini döküp yenilediğine inanıyor.
Franklin, bu özel dişler sayesinde başka büyük mosasaurlarla yan yana, farklı av cinslerini amaç alarak bir ortada yaşamayı başardıklarını söylüyor.
Franklin’e nazaran, bu adaptasyon muhtemelen başta bol ölçüde bulunan yumuşakçalarla ilişkiliydi ve çok sayıda tıp tıpkı kaynakları tüketmediği için bir ortada bulunabiliyordu. Franklin, “Mosasaurlar, o periyodun en süratli evrimleşen yırtıcılarındandı. Öteki büyük deniz yırtıcılarının bıraktığı ekolojik boşlukları doldurdular; besin zincirinde büyük uçurumlar vardı” diye belirtiyor.
Live Science. 18 Eylül 2024.
Makale: Rempert, T. 2024. New remains of the mosasaur Globidens alabamaensis from the North Sulphur River of Texas. Journal of Paleontological Sciences.
