by HisCulArtPompeii’deki kurbanların DNA’sını inceleyen bilim insanları, dehşetten sinmiş bir ailedeki kişinin anne değil, bir erkek olduğunu keşfetti.
Bu, vakitte donmuş trajik bir andı: Pompeii’ye kül ve pomza yağmuru yağarken dört kişilik bir aile bir merdivenin altına sığınmıştı. Lakin artık kurbanlardan DNA inceleyen bilim insanları, bu ünlü sahnenin göründüğü üzere olmadığını söylüyor: kümenin “annesi” aslında bir erkek.
MS 79 yılında Vezüv Yanardağı’nın patlamasıyla Roma kenti Pompeii yok olmuş ve hayatta kalan son sakinler kalın bir kül ve ponza taşı katmanının altında kalmıştı. Bu kurbanlar, daha sonra arkeologlar tarafından vücutlarının bıraktığı boşluklara alçı dökülerek ölümsüzleştirildi.
Ancak artık, araştırmacılar DNA ispatlarının, en ünlü dökümlerden kimilerinin kimlikleri ve alakaları hakkında uzun vakittir sürdürülen varsayımları çürüttüğünü belirtiyor.
(İlgili: Pompeii’de Erotik Fresklerle Süslenmiş Küçük Bir Mesken Bulundu)
Makaleleri Current Biology mecmuasında yayımlanan bilim insanları, onarımdan geçen 14 dökümden alınan alçıyla karışık kemik modüllerinden antik nükleer ve mitokondriyal DNA örnekleri elde ettiklerini bildirdi. Bu dökümlerden beşi ayrıntılı formda incelendi.
Bu dökümler ortasında, güçlü süslemelere sahip olan “Altın Bilezikli Ev” ismi verilen yapının merdiveninin tabanında bulunan dört bireyden üçü yer alıyordu. Bu isim, kümedeki iki çocuktan birini kalçasına almış durumda bulunan iki yetişkinden birinin kolunda takılı olan mücevhere dayanıyordu. Bu durum, bu kurbanın iki çocuğun annesi olduğu ve öbür yetişkinin baba olduğu fikrini doğurmuştu.
Ancak, yeni tahliller bilezik takan bireyin erkek olduğunu ve siyah saçlı, koyu ciltli olduğunu ortaya koydu. Ayrıyeten, grubun bulgularında, bu kişinin iki çocuğun annesi yahut babası olduğuna dair bir ispat bulunamadı; her iki çocuğun da erkek olduğu tespit edildi. Hatta, datalar bu üç kurbanın cetlerinin Doğu Akdeniz yahut Kuzey Afrika popülasyonlarına dayandığını öne sürdü. Araştırmacılar, öteki yetişkinin de erkek olabileceğine dair genetik ipuçları olduğunu belirtti.
Çalışma, ayrıyeten “Cryptoporticus Evi” olarak bilinen bir yapıda, kucaklaşmış biçimde korunan iki kurbanın münasebetine dair yeni bilgiler sundu. Birtakım arkeologlar bu döküm çiftini anne-kız, iki kız kardeş yahut bir çift olarak yorumlamıştı; fakat yeni tahliller bu yorumlardan birinci ikisini geçersiz kıldı ve kurbanlardan birinin erkek olduğunu ve ortalarında biyolojik bir akrabalık olmadığını ortaya çıkardı.
“Bu keşifler, mücevherlerin bayanlarla ilişkilendirilmesi yahut fizikî yakınlığın biyolojik akrabalık göstergesi olarak yorumlanması üzere uzun müddettir devam eden yorumlara meydan okuyor” diyen araştırmacılar, geçmişte onarım yapanların anlatıyı desteklemek için dökümlerin pozlarını ve pozisyonlarını değiştirmiş olabileceklerini de not etti.
Ancak tahlil, tüm anlatıları bilakis çevirmedi. Grup, “Gizemler Villası” olarak bilinen büyük bir binada tek başına bulunan bir kurbanın, daha evvel düşünüldüğü üzere, erkek olduğunu doğruladı ve bu kişinin Pompeii’de lokal bir sakin olabileceğini ortaya koydu.
Bu çalışmaya dahil olmayan Cambridge Üniversitesi’nden Profesör Andrew Wallace-Hadrill, Pompeii ve Herculaneum’daki iskeletlerde yapılan DNA tahlillerinin büyük potansiyele sahip olduğunu belirtiyor.
“Kaçınılmaz olarak, bu çeşit yeni deliller, bilhassa romantik varsayımlara dayanan eski yorumların kimilerini alt üst ediyor. Fakat, en enteresan soru insanların nereden geldiği.”
“Yoğun olarak kölelik üzerine kurulu bir toplumda, değerli bir çeşitlilik beklenir. Örneğin, koyu ciltli ve siyah saçlı bir bireyin tanımlanmış olması, Afrika’dan köle olarak getirilmiş bir bireye işaret ediyor.”
The Open University’den arkeolog Profesör Phil Perkins ise, bu çalışmanın merdiven altındaki kurbanların göçmen ya da göçmenlerin soyundan gelmiş olabileceğini öne sürdüğünü belirtiyor.
“Bu araştırma, bilimsel tahlillerin Pompeii kurbanlarının hayatlarına dair yeni bilgiler sunabileceğini ve Roma periyodunda Akdeniz etrafında insan hareketliliğine dair daha fazla delil sağladığını gösteriyor. Pompeii halkı, Roma kentinden Romalılar değil; Akdeniz insanlarıydı.”
The Guardian. 7 Kasım 2024.
Makale: Pilli, E. et al. 2024. Ancient DNA challenges prevailing interpretations of the Pompeii plaster casts, Current Biology.
