by HisCulArt
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası Süreksiz Listesi’ne 2012 yılında dahil edilen, Anadolu’daki en düzgün korunmuş Zeus Tapınağı’na konut sahipliği yapan antik kentteki hafriyat çalışması sürüyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Kütahya Valiliğinin takviyesiyle, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi (DPÜ) tarafından Gürok Turizm ve Madencilik AŞ ile Halk Yatırım sponsorluğundaki hafriyatta çeşitli üniversitelerden akademisyenlerin yanı sıra 10 teknik işçi ve 20 emekçi yer alıyor.
Kazı başkanlığını yürüten DPÜ Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Gökhan Coşkun, bu dönem mayıs ayından itibaren yüklü olarak agora (çarşı) ve stadyum yapılarında çalıştıklarını söyledi.
Çalışmalarının stadyumun doğu tribünündeki alanda sürdüğünü belirten Coşkun, “Yine tıpkı bölgede bir sarsıntıda çökmüş olan oturma basamaklarını gün yüzüne çıkaracağız. Ayrıyeten evvelki yıllarda burada tasnif edilmiş blok taşların farklı bir alana taşınması sürecine başladık. Önümüzdeki yıllarda da bu alanlarda hafriyatlar yaparak stadyumun tribününü büsbütün ortaya çıkarmayı hedefliyoruz.” dedi.
Coşkun, Zeus Tapınağının statiğinin bozulmaması için bodrum katına yağmur sularının sızmasını engellemek gayesiyle tamirat çalışmaları gerçekleştirdiklerini anlattı.
Agoradaki 3 dükkana daha ulaştıklarını lisana getiren Coşkun, şöyle devam etti:
“Agoranın batı portikosunun (revak) güney kanadında yaptığımız çalışmalarla buradaki hafriyat çalışmalarını tamamladık. Burada agoranın çok âlâ korunmuş vaziyette mermer döşemeli avlusu ve sütun kalıntılarının yanı sıra avludan portikoya çıkan mermer basamaklar ve portikonun da kısmen korunmuş olan mermer döşemesini gün yüzüne çıkarmış durumdayız. Bu alan şimdiden ziyaretçilerin ilgisini çekmeye başladı.”
Bu yapının fonksiyonunu anlayabilmek için yaptıkları hafriyatta bunun, kent merkezine girişi sağlayan kapı olduğunu anladıklarını aktaran Coşkun, “Çalışmalarımız esnasında hiç beklemediğimiz öteki bir yapı kalıntısıyla da karşılaştık. İki katlı olduğunu söyleyebileceğimiz bu yapının birinci katına ilişkin kimi kısımları ayakta kalmış durumda. 2’nci yüzyılın son çeyreğine tarihleyebileceğimiz bu kamusal yapının da anıtsal bir kapı olabileceğini düşünüyoruz.” diye konuştu.
Coşkun, kelam konusu iki katlı yapının cephesinin mimarisinin, arkeoloji literatüründe “aedikula” olarak nitelendirilen, çoklukla tiyatro sahneleri, anıtsal çeşmeler, kütüphaneler ve anıtsal kapılar üzere kamu binalarında kullanılan özellikte olduğu bilgisini verdi.
Bu binaya ilişkin üstyapı elemanlarıyla da karşılaştıklarını bildiren Coşkun, “Bunlar olağan düşmüş, çökmüş vaziyetteydi. Birçoklarının üzerinde bitkisel bezemeler vardı ve personelliği çok düzgündü. Yapının hafriyatı sonucunda 4 podyumunu (kaide) gün yüzüne çıkardık. Mimarisini çözdüğümüz yapının gerisindeki tescilli köy konutundan ötürü merkezini kazamadığımız için fonksiyonunu tam anlayabilmiş değiliz.” tabirini kullandı.
Coşkun, bu yapının, devrin ticaretinin ağır yapıldığı agora alanına giriş kapısı olduğu ihtimali üzerinde durduklarını vurguladı.
Diğer buluntulara değinen Coşkun, şunları kaydetti:
“Podyumların birinin içindeki dolgu toprakta çeşitli sikkeler, fil dişi bir figürün modülü ve beklemediğimiz formda güzel korunmuş pişmiş topraktan bir tiyatro maskı bulundu. Bu tiyatro maskı, Aizanoi’nun Dionysos kültüne dair yeni bilgiler, katkılar sunuyor. Biz burada bu kültün çok baskın bir kült olduğunu biliyoruz. Hakikaten, dünyada eşi gibisi olmayan stadyum ve tiyatro yapımız olması da bunun göstergesi.”
Önceki yıllarda tiyatronun yakınındaki mezarda misal üslupta bir maskın meyyit armağanı olarak mezara bırakıldığını tespit ettiklerini anlatan Coşkun, bu çeşit yapıtların sayısının hafriyat ilerledikçe artacağını öngördüklerini kelamlarına ekledi.
