by HisCulArtYeni bir araştırmaya nazaran kediler, bir sözcüğün fotoğrafını ona karşılık gelen fotoğrafla ilişkilendirme konusunda insan bebeklerinden daha süratli.
Kediler, kolay bir lisan manaya ölçütünde bebeklerden daha güzel performans sergiliyor. Scientific Reports mecmuasında yayımlanan araştırmaya nazaran kediler, bir söz ve onunla bağlı fotoğraf ortasında temas kurmada insan bebeklerinden dört kat daha süratli.
Dil, insanlığın bağlantı kurmak için kullandıkları en değerli araç. Ama konuşmayı anlayabilme yeteneği yalnızca Homo sapiens’e mahsus değil. Kimi maymunlar, konuşulan sözleri yazılı semboller yahut fotoğraflarla ilişkilendirirken, Afrika gri papağanları kelamlı talimatları anlayabiliyor ve bunlara cevap verebiliyor. Köpekler ise kolay sözleri anlamak üzere eğitilebiliyor.
Ne var ki, insanların öteki kıymetli dostu kediler hakkında çok daha az şey biliyoruz. Pennsylvania Üniversitesi’nde veteriner davranış uzmanı olan Dr. Carlo Siracusa, “Kediler insanlardan çıkan sözlerin sesini katiyetle tanıyabiliyor ve giderek daha fazla çalışma, kedilerin sorun çözmede beşerlerle etkileşime dayandığını kanıtlıyor” diyor.
Kedilerin işaret etmeye reaksiyon verebildiğine dair hudutlu deliller bile var ve son beş yılda yapılan araştırmalar kedilerin yalnızca kendi isimlerini değil, tanıdık insan ve hayvanların isimlerini de tanıyabildiğini gösterdi. Pekala daha genel manada sözcükleri ve objeleri ilişkilendirebiliyorlar mı?
Teoriyi test etmek için Saho Takagi ve Japonya’daki Azabu Üniversitesi’ndeki takımı, 31 yetişkin kediye, bebeklerde tıpkı yeteneği araştırmak için kullanılan kolay bir söz oyunu oynattı. Kedilere, her imaj üzerinde uydurma bir kelimeyi tekrarlayan sahiplerinin kayıtlarının bulunduğu dokuz saniyelik iki çizgi sinema klibi gösterildi. Üzerinde “paramo” yazan kırmızı bir güneş ve “keraru” yazan mavi bir tek boynuzlu at olan klipler, kediler sıkılıp ekrana yüzde 50 daha az dikkat edene kadar tekrarlandı.
Kısa bir ortadan sonra, imajlar tekrar gösterildi, lakin bu sefer birtakım eşleştirmeler bilakis çevrildi. Değiştirilmiş klipler kedilerin başını gözle görülür formda karıştırmış, tek boynuzlu at ile birlikte “paramo” ve güneş ile birlikte “keraru” kayıtları kedilerin ilgisini ortalama yüzde 15 daha uzun müddet çekti. Takagi ve meslektaşları, kedilerin bu değişikliği fark etmelerinin ve bundan açıkça şaşkınlık duymalarının, sözler ve imajlar ortasında bir ilişki kurduklarının güzel bir ispatı olduğunu yazdı.
Takagi, “Bazı kediler ‘tersine çevrilmiş’ durum sırasında göz bebekleri büyümüş halde ekrana baktılar. Deneye ne kadar ciddiyetle katıldıklarını görmek çok hoştu” diyor.
Bu deney, kedilerin sadece iki dokuz saniyelik gösterimle kelime-resim eşleşmelerini öğrenebildiklerini ortaya koydu. Bebekler ise en az dört 20 saniyelik denemeye gereksinim duyuyor.
BAncak, bu karşılaştırmalar fazla büyütülmemeli. Siracusa, “Burada farklı çeşitten, olgunlaşmamış bir hayvanla yetişkin bir hayvanı karşılaştırıyorsunuz” diyor. “Ayrıca, biz beşerler, büsbütün farklı bir tıbbın davranışını yorumluyoruz. Kendi çeşidimiz olan çocukların davranışlarını yorumlarken doğal seçilimle bu davranışları anlamaya daha yatkınız.”
Siracusa, bu çeşidin köpekler üzere öbür evcil cinslerle karşılaştırılmasının daha yararlı olabileceğini söylüyor. Ancak temel evrimsel farklılıklarını göz önünde bulundurmanın hala hayati değer taşıdığını da kelamlarına ekliyor. Siracusa, takımın bilhassa kediler üzerinde çalışmanın zorluğu göz önüne alındığında, bu soruyu incelemek için makul ve tesirli bir sistem geliştirdiğini söylüyor.
Bununla birlikte, tabiatı gereği, sonuçları yorumlarken akılda tutulması gereken bilişsel çalışmaların sınırlamaları var. “Bazı kediler çalışmadan çıkarılmak zorunda kalıyor; bu da araştırmacıların yanlışı olmayan bir yanlılık yaratıyor” diyor Siracusa. “Hayvanları iştirake teşvik etmek güç olabiliyor”
Bu sınırlamalarına karşın, araştırma kedilerin kelime-resim eşleşmeleri kurabildiğini gösteriyor. Lakin bu yeteneğin kedilere doğuştan mı geldiği yoksa evcilleşmenin bir eseri mü olduğu hala belirsizliğini koruyor.
Live Science. 6 Kasım 2024.
Makale: Takagi, S., Koyasu, H., Nagasawa, M. et al. (2024). Rapid formation of picture-word association in cats. Sci Rep 14, 23091.
