by HisCulArtİtalya’da Neolitik periyoda tarihlenen bir yerleşimde, topluluğun kolektif atalarını temsil ediyor olabilecek en az 15 insan kafatası bulundu. Fakat arkeologlar şimdi emin değil.
Arkeologlar, İtalya’daki bir Neolitik köyde 15 insan kafatasından oluşan bir yığın keşfetti. Kemikler aşınmış ve kırılmış haldeydi, lakin şiddet izine rastlanmadı. Bu durum, araştırmacıların başların eski bir atalara tapınma ritüelinin modülü olarak sistemli biçimde kullanılmış olabileceğini düşünmesine yol açtı.
İnsan kemikleri çoklukla mezarlık alanlarındaki arkeolojik hafriyatlarda bulunur, fakat bu özel kafatası koleksiyonu eşsiz, zira Cambridge Üniversitesi’nden arkeolog Jess Thompson’a nazaran bu yığın bir yapının içinde keşfedildi.
European Journal of Archaeology mecmuasında yayımlanan bir çalışmada Thompson ve meslektaşları, bu kafatası yığınının İtalya’nın Puglia bölgesindeki Masseria Candelaro isimli tarihöncesi bir köyde bulunduğunu söylüyor.
(İlgili: Sefertepe’de Kafataslarıyla Dolu Bir Oda: Emre Güldoğan Röportajı)
400 kemik modülünden alınan radyokarbon tarihleme sonuçları, bu kafataslarının MÖ 5.618 ile 5.335 yılları ortasına tarihlendiğini ve yaklaşık üç yüzyıl boyunca ölen Neolitik insanlara ilişkin olduğunu gösteriyor. Kafataslarının birçoklarının erkeklere ilişkin olduğu tespit edildi.
Masseria Candelaro, iç içe geçmiş hendeklerle çevrili küçük bir yerleşimdi. Yerleşim içinde arkeologlar, hem evsel hem de ritüel nesnelerin bulunduğu katmanlardan oluşan ve “Q Yapısı” ismini verdikleri bir çukur buldular. Kafatası yığını, üst katmanlardan birinde yavaşça toprakla örtülü halde bulundu; bu durum kemiklerin gömülmek yerine terk edilmiş olabileceğini gösteriyor. Thompson’a nazaran, Q Yapısı bir mezarlık olmadığı için burada kemiklerin bulunması hayli alışılmadık bir durum.
Kafataslarında kesik izlerine yahut şiddet ispatına rastlanmadığı için, araştırma grubu bunların düşmanlardan toplanan ganimet başlar olmadığını belirledi. Lakin kafataslarının kırılma hali, kemiklerin mezarlardan çıkarıldığını, torunlar tarafından toplandığını ve birkaç nesil boyunca bir tıp atalara tapınma ritüelinin modülü olarak kullanıldığını gösteriyor.
Thompson, “Kesinlikle insan kemiklerinin belli bir mana taşıdığını ve nizamlı biçimde etkileşime girildiği göz önüne alındığında, tesirli ya da güçlü bir husus olarak görüldüğünü düşünüyoruz” diyor.
Neolitik insanların cetlerinin kemikleriyle tam olarak ne yaptıkları belirsizliğini koruyor. Thompson, bunun bir tıp sergileme biçimi olabileceğini belirtiyor, “her ne kadar kemiklerin asıldığı ya da bir şeye tutturulduğunu gösteren bir iz bulamasak da.”
Sonuç olarak, kafataslarının Q Yapısı’na yerleştirilmesi muhtemelen makûs niyetli bir davranış değildi. Bunun yerine, güçlü ve sembolik olarak yüklü kemikleri sirkülasyondan çıkararak onları “eski-atalar” haline getirme, yani sembolik bir “emekliye ayırma” metodu olarak kıymetlendirilebileceği sonucuna vardılar.
Live Science. 4 Aralık 2024.
Makale: Thompson, J. E., Panella, S., Soncin, S., McLaughlin, R., Muntoni, I. M., Alhaique, F., … Robb, J. E. (2024). The Use-Life of Ancestors: Neolithic Cranial Retention, Caching and Disposal at Masseria Candelaro, Apulia, Italy. European Journal of Archaeology, 1–21.
