by HisCulArtEndonezya’daki Gunung Padang, eski devirlerden bilinmeyen gelişmiş bir uygarlığın yapıtı miydi, yoksa yalnızca bir yanardağ mı?
Gunung Padang, Batı Java, Endonezya’da sönmüş bir yanardağın doruğunda yer alıyor. Bu hoş zirve, son vakitlerde, Mısır piramitlerinden binlerce yıl evvel uzun müddettir kayıp olan bir uygarlık tarafından inşa edilmiş ihtimamlı bir piramit olduğunu öne süren yiğit teorilerin odak noktası oldu. Lakin bu fikir her ne kadar cazip olsa da, son derece zayıf ispatlara dayanıyor.
Yöredeki lisanda ‘aydınlanma dağı’ manasına gelen Gunung Padang, nitekim de uzaktan bakınca bitki örtüsüyle kaplanmış piramit formunda bir tümsek üzere görünüyor. Biraz daha yakından bakıldığında ise durum daha da farklı bir hal alıyor: zirvenin üst kısmının yüzlerce sütun gibisi volkanik kaya ile serpiştirilmiş bir dizi terasa ayrıldığını görebilirsiniz.
İnsanlar Gunung Padang’ı binlerce yıldır ziyaret ediyor ve kullanıyor. Endonezya Ulusal Arkeolojik Araştırma Merkezi ve Bandung Arkeoloji Merkezi tarafından bölgede bulunan ve MÖ 45 ile MS 22 yılları ortasına tarihlenen çanak çömlek modülleri da bunu doğruluyor.
(İlgili: Arkeolojinin Gözünden ‘Kadim Uygarlıklar’ Belgeseli)
Ancak eski insanların zirveyi binlerce yıldır kullandığını tez etmek öteki bir şey, tüm bölgenin binlerce yıl evvel gelişmiş bir uygarlık tarafından yapay olarak inşa edildiğini öne sürmek değişik bir şey.
Geçtiğimiz Ekim ayında, arkeologlar Archaeological Prospection mecmuasında Gunung Padang’ın en az 9.000 yıl evvel inşa edilmiş antik bir piramit olduğunu ve yapının birtakım kısımlarının 25.000 yıllık olduğunu tez eden bir makale yayınladılar. Hatta yaptıkları taramaların doruğun içinde bilinmeyen odaların varlığına işaret ettiğini söylediler.
Araştırma müellifleri, “İnsan uygarlığının ve ileri inşaat tekniklerinin gelişiminin sırf erken Holosen’in sıcak periyodunda yahut Neolitik devrin başlangıcında, yaklaşık 11.000 yıl evvel tarımın ortaya çıkmasıyla birlikte ortaya çıktığı istikametindeki klâsik inanca meydan okuyor” diye yazdılar.
“Bununla birlikte, Gunung Padang ve Göbekli Zirve üzere öteki alanlardan elde edilen deliller, gelişmiş inşaat uygulamalarının tarım tahminen de şimdi icat edilmemişken zati mevcut olduğunu gösteriyor” diye eklediler.
Bu çalışma, birçok medya kuruluşunun ilgisini çekmiş olsa da, akademik etraflarda pek beğenilen karşılanmadı. Mart 2024’te mecmua, “jeofizik, arkeoloji ve radyokarbon tarihleme bahislerinde uzman üçüncü taraflarca lisana getirilen endişelerin” üzerine makaleyi geri çekti.
Araştırmanın hakemli inceleme sırasında tespit edilemeyen en önemli sorunu, makalenin yanlış bir formda insan imali bir özelliğin modülü olduğunu öne sürdüğü toprak örneklerinin tarihlendirilmesiyle ilgiliydi.
“Westminster Sarayı’na gidip yerin 7 metre altına bir karot bıraksanız ve bir örnek toprak çıkarsanız, bunun 40.000 yıllık olduğunu söyleyebilirsiniz. Lakin bu, Westminster Sarayı’nın 40.000 yıl evvel eski insanların inşa ettiği manasına gelmez. Yalnızca aşağıda 40.000 yıllık karbon olduğu manasına gelir. Cardiff Üniversitesi’nde arkeolog olan Flint Dibble, 2023 yılında verdiği bir demeçte, artık geri çekilmiş olan makale hakkında yorumda bulunarak, bu makalenin yayınlanmış olması olağanüstü” dedi.
Raporun birtakım kısımlarının, Dünya’nın 12.000 yıl evvel uzun müddettir var olmayan bir uygarlığa konut sahipliği yaptığı tarafındaki temelsiz fikri savunmasıyla tanınan İngiliz muharrir Graham Hancock tarafından düzeltildiği bildirildi. Hatta Hancock, birçok uzmanın “sözde arkeoloji” olarak kınadığı Netflix dizisinin birinci döneminde Gunung Padang’a yer verdi.
Programda da belirttiği üzere, alandaki sütun gibisi kayaların birden fazla, insan eliyle yapılmış bir yapının düşmüş sütunları yahut basamakları olarak yanlış yorumlanabilecek keskin açılara sahip. Lakin, volkanik yanardağların bunun üzere tuhaf jeolojik oluşumlar üretebildiği çok uygun biliniyor. “Sütun formunda eklemlenme” olarak bilinen bu olgu, İngiltere kıyılarından Wyoming’deki Devils Kulesi ‘ne kadar gezegenin dört bir yanında doğal dünyada görülüyor.
Ayrıca, yüzey kayalarının gömülü ana kaya ile misal tıp ve bileşimde olduğu ve volkanizma yoluyla doğal bir oluşum sürecine işaret ettiği de tartışılıyor.
Gunung Padang’ın karşı karşıya olduğu esas zorluklardan biri tropikal ortamı. Küf ve çürüme için ülkü olan nemli ve sıcak ortamın yanı sıra sağanak yağmura maruz kalan arkeolojik kalıntılar tropikal bölgelerde pek de uygun sonuç vermiyor. Bu durum, bilhassa Gunung Padang üzere, arkeologların neyin doğal neyin insan marifetiyle yapıldığını deşifre etmek zorunda olduğu yerlerde hafriyat çalışmalarını zorlaştırabiliyor.
Gunung Padang elbet daha fazla arkeolojik hafriyat yapılmayı hak ediyor ve bilimsel çalışmaların bölgeye ait daha büyüleyici bilgiler ortaya koymayacağını hayal etmek güç. Lakin, bu doruğun insanlık tarihini radikal bir formda tekrar yazabileceğine dair her türlü teklif sağlıklı bir şüphecilik dozuyla ele alınmalı.
IFL Science. 22 Ekim 2024.
