by HisCulArt23andMe kullanıcılarının genomlarını inceleyen bilim insanları, insan lisanının ve müzikal ritmin “genetik yapıyı” paylaştığını gösterdi. Bu bulgu, bu iki yeteneğin birlikte evrimleşmiş olabileceğini düşündürüyor.
23andMe’deki insanların genomlarını inceleyen bilim insanları, insan lisanı ve müzikal ritmin “genetik mimariyi” paylaştığını göstererek, bu iki yeteneğin birlikte evrimleşmiş olabileceğini öne sürüyor.
Müzik, Charles Darwin’in başını karıştıran bir insan özelliğiydi. Ona nazaran, hayatta kalmamız için direkt bir avantaj sağlamıyordu, öyleyse ne manası vardı? Daha sonraki yıllarda şöyle yazmıştı: “Müzik notalarından ne zevk almak ne de nota üretme kapasitesi, insanın günlük hayat alışkanlıklarına en ufak bir yararı olmayan yetiler olduğundan, bunlar beşere bahşedilen en gizemli yetiler ortasında yer almalıdır.”
Günümüz antropologları, insanların neden müzik yaratma ve müzikten zevk alma yeteneğini geliştirdiğine dair çeşitli açıklamalar sunuyor. Birçoğu müziğin, küme ahengini ve bağını güçlendiren ortak duygusal tecrübeler yaratarak toplumsal bir fonksiyona hizmet ettiğini öne sürüyor. Müzikal ritim ve melodik ögelerin, çalışma yahut ritüel üzere küme etkinliklerini senkronize ederek birlik ve kolektif hareketi güçlendirmede rol oynadığı düşünülüyor.
(İlgili: Köpekler, Ritim Seven Beşerler Yüzünden Kuyruk Sallıyor Olabilir)
Darwin de dahil olmak üzere başka düşünürler, müzikalitenin cinsel seçilimle kontaklı olup olmadığını merak etmişlerdi. Tıpkı ötücü bir kuşun potansiyel bir eşe kur yapması üzere, bir melodi yahut ritimde ustalaşarak başkalarını etkileyebilenlerin üreme mümkünlüğü daha yüksek olabilir.
Ancak müzikal yeteneklerin genetik temelleri bugüne kadar net değildi. Hollanda’daki Max Planck Psikodilbilim Enstitüsü’nden bilim insanları, 23andMe’nin geniş genetik bilgi havuzunu inceledikleri yeni bir çalışmada, ritim yetenekleri ile lisan maharetleri ortasında potansiyel genetik irtibatlar buldu.
Ritim yeteneğine sahip bireylerin, belli dilsel özelliklere karşı daha fazla farkındalığa sahip olduğu ve okulda matematikten çok lisan hünerlerinde daha başarılı olduğu tespit edildi.
Araştırmacılar ayrıyeten ritim ve lisan özellikleri ile beynin beyaz unsur yapıları, bilhassa fizikî hareketlerin düzenlenmesinde rol oynayan SLF-I üzere bölgeler ortasında değerli bir genetik örtüşme buldu. Bu da, ritim ve lisan için “paylaşılan genetik ve nöronal bir yapı” olabileceğini öne sürdü.
Çalışmada farklı bir halde, ritim bozukluğu ile okuma, yazma ve heceleme ile ilgili meseleleri içeren yaygın bir durum olan disleksi ortasında genetik bir temas olduğu vurgulandı. Bilhassa, bu özellikler ile hücre büyümesi ve bölünmesi üzere süreçlerde rol oynayan PPP2R3A geni ortasında manalı bir bağlantı vardı.
Müziğin lisanın evrimsel bir yan eseri olduğu fikri yeni değil, lakin bu son çalışma, bu iki yeteneğin derin bir halde iç içe geçmiş olduğunu vurguluyor. Lisanın gelişimi, insan evriminde toplumsal karmaşıklığa hakikat büyük bir sıçrama sağlayan temel bir kilometre taşıydı. Lakin bir davulun ritmik vuruşları ya da bir melodinin ıslıkla çalınması, insanların dünyayı nasıl bu kadar baskın bir biçimde şekillendirdiğini açıklamada hafife alınmamalı.
IFL Science. 27 Kasım 2024.
Makale: Alagöz, G., Eising, E., Mekki, Y. et al. (2024). The shared genetic architecture and evolution of human language and musical rhythm. Nat Hum Behav.
