by HisCulArtSibirya’da bulunan ve onlarca atın kurban edildiği seçkin bireye ilişkin 2.800 yıllık mezar, gizemli İskitlere yakın bir kültüre ilişkin üzere görünüyor.
Bu kurbanlar, yüzlerce yıl süren bir İskit mezar geleneğinin erken bir formu olabilir.
Güney Sibirya’daki Tuva Cumhuriyeti’nde ortaya çıkarılan bu büyük kurgan, Tunç Çağı ile Demir Çağı ortasındaki geçiş devrine tarihleniyor. Antiquity mecmuasının Ekim ayında çevrimiçi yayımlanan ve Aralık sayısında yer alan bu çalışmaya nazaran bu kurgan, İskit cenaze uygulamalarını gösteren cinsinin bilinen en eski örneklerinden biri.
Kurganın hafriyatı sırasında, at binicilik ekipmanları ve hayvan tasvirleriyle süslenmiş eserler bulundu. Bu durum, seçkin bireyin kültürünün, daha sonra binlerce kilometre batıda yaşayan İskitlerle misal olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar, birtakım at iskeletlerinin dişlerinin ortasında pirinç gemler buldular; ayrıyeten bir bayana ilişkin kalıntılar da tespit edildi.
(İlgili: Antik İskitler’in Kültürel Kökleri Sibirya’ya Dayanıyor!)
“Tunnug 1 mezarı, en yüksek seviyede bir seçkin gömütü” diyor çalışmanın ortak muharriri ve Max Planck Jeoantropoloji Enstitüsü’nden bir arkeolog olan Gino Caspari. “Makalemizde 18 at olduğundan bahsediliyor, lakin o vakitten beri onlarca at daha ortaya çıkardık.”
Sibirya’da kemikleri kazmak
İskitlerin kökenine dair deliller bulmak isteyen arkeologlar, şimdiye kadar bulunan en doğudaki İskit gibisi kurganı kazmaya başladılar. Bu kurgan, “Sibirya’nın Hükümdarlar Vadisi” olarak bilinen, binlerce kurganın bulunduğu bir vadide yer alıyor.
Radyokarbon tarihleme yolu kullanarak, grup kurgnaı MÖ 9. yüzyılın sonlarına tarihlendirdi. Bu, kurganı İskit mezar uygulamalarını gösteren bilinen en eski örneklerden biri yapıyor. Münasebetiyle bu mezar, yüzyıllar boyunca süren bir geleneğin başlangıcını işaret ediyor olabilir.
İskitler, at yetiştiriciliği, hayvan figürleriyle bezeli sanatları ve ritüel kurban uygulamalarıyla bilinen canlı bir kültüre sahipti. Lakin geride kendilerine ilişkin yazılı kayıtlar bırakmadılar. Bunun yerine, mirasları büyük ölçüde onlarla karşılaşan beşerler, örneğin Yunan tarihçi Herodotos (MÖ 484-420), tarafından tanımlandı. Herodotos, İskit kraliyet ailesi için düzenlenen karmaşık kurban merasimlerini anlatmıştı.
Herodotos’a nazaran, İskitler bir hükümdarın mevtini onurlandırmak için düzinelerce at ve hizmetkârı kurban ederdi. Öldürülen atlar içleri boşaltılıp doldurulurdu ve hem kurban edilmiş beşerler hem de atlar, bir tıp “hayalet alay” olarak kurganın etrafında sergilenirdi.
“İnsan kalıntıları büyük olasılıkla kurban edilen şahıslara ait” diyor Caspari, zira “bu ritüelle onurlandırılan seçkin bireyler kurganın içine gömülür, yüzeye değil.”
İskit kültüründe, kurban edilen bireylerin muhtemelen seçkin bireyin vefattan sonraki ömründe hizmetçi ya da esirgeyici olarak misyon yaptığı düşünülüyordu. Lakin kemikler parçalanmış olduğu için kurban edilenlerin nasıl öldüğünü belirleyecek travma izlerini tespit etmek mümkün olmadı.
Araştırmacıların at iskeletleri üzerindeki tahliline nazaran, İskitler kurban için kesinlikle en âlâ atları seçmemişti.
“Çoğu at 9 ila 15 yaşları arasındaydı” diyor Caspari ve üç adedinin 20 yaşından büyük olabileceğini belirtiyor. “Bu durum, kurban edilen atların birçoklarının olgun yaşta olduğunu ve sürülerin en düzgün atlarının seçilmediğini gösteriyor.”
Ne yazık ki, araştırmacılar çalışmada, bu “hayalet binicilerin” kurganın etrafında tam olarak nasıl yerleştirildiğinin bilinmeyen olduğunu yazıyor. Zira odun ve kemikler uzun vakit evvel, büyük olasılıkla bunun üç bin yıl evvel açık havada sergilenmiş olması nedeniyle bozuldu. Fakat araştırmacılar Tunnug 1’deki çalışmalarına devam ediyor ve bu eski ritüele dair daha fazla ipucu bulunabilir.
Live Science. 20 Aralık 2024.
