by HisCulArtCengiz Han, 13. yüzyılda dağınık hâlde yaşayan Moğol boylarını tek bir çatı altında toplayarak Asya kıtasının tamamına yakın bir bölümüne hâkimiyet sağlayarak büyük Moğol İmparatorluğu’nu kurmuştur. Cengiz Hanedanlığı’nın, ataları Cengiz Han’dan aldığı Moğol mirasının izleri; Çin’den Hindistan’a, Orta Asya’dan Afrika sınırına ve Balkan obalarına kadar görülmektedir.
İşte dünyaya “dehşet” saçan bu imparatorluğun kurucusu Cengiz Han’ın hayat hikayesini anlatan Moğolların Gizli Tarihi, 1943 yılı sonlarında Türkçeye çevrilmesi için Türk Tarih Kurumu tarafından Ahmet Temir’e verilmiştir. Moğolların Gizli Tarihi; Temucin’in ceddinden başlayıp onun dünyaya gelişi ve çocukluğunu, Moğol hükümdarı ilan edilişini, Kuzey Çin’in istila edilişini ve Çinggis-hahan’ın ölümünü içermektedir.
Bu eserin tarafımca en önemli yanı hiç şüphesiz “Hayvan Ata ve Babasız Doğum” konularını içermesidir. En kısa açıklamasıyla Hayvan Ata; bir ulusun, bir boyun onun soyundan türediğini düşündüğü hayvandır desek yanlış olmaz. Yakut Türklerine göre Hayvan Ana, iki başlı kartaldır ve adı Yüryüng Ayıı Toyon’dur. Oğuz Boylarının her birinin de kendi Hayvan Atası/Anası bulunur.
Moğolların Gizli Tarihi adlı eserde hayvan ata olgusu iki yerde karşımıza çıkmaktadır. İlk olarak Temucin’in, Cengiz Han’ın, hayvan ataları,“Çinggis hahan’ın ceddi, yüksek Tanrının takdiriyle yaratılmış bir boz kurt -borte çino- idi, eşi beyaz bir dişi geyik -ho’ai maral- idi.” şekilde geçmektedir. Buradan anlaşılıyor ki Cengiz Han’ın kutsal soyu hayvan ataları ile başlamaktadır. Bu durum Cengiz soyunun kutlu bir soy olduğunu ve “yükse Tanrının takdiri ile” bozkıra hükmedeceğinin ilk göstergesidir. İkici olarak ise Temucin’in, Cengiz Han’ın kutsal soyunun ikinci önemli durağı Alan-ho’a Ana’dır. Ho’a, Moğolcada “güzel” anlamındadır ve ceddlerinden birisi olan beyaz dişi geyiğin adı yukarıda da belirtmiş olduğum gibi “ho’ai maral” dır. Moğolların Gizli Tarihi’nde Alan-ho’a’nın yaşadıklarıyla Cengiz soyunun “kut almışlığına” vurgu yapılır. Babasız doğum konusu da burada karşımıza çıkmıştır.
Kocası Dobun-mergan öldükten sonra Alan-ho’a’nın, kocasız olduğu hâlde, üç oğlu daha olur ve toplamda beş oğlu bulunmaktadır. Dobun-mergan’dan olma diğer çocukları babasız doğan kardeşleri yüzünden annelerinden şüphe ederler. Bunun üzerine Alan-ho’a çocuklarına şu sözleri eder, “Oğlum Belgunotai ve Bugunotai! Siz, bu üç çocuk hakkında ananızdan şüphe ederek aleyhimde dedikodu yaptınız. Şüphenizde haklısınız: Fakat her gece sarışın bir adam, evin (çadırın) bacasından (damdaki açıklıktan) sızan ışık vasıtasiyle girerek karnımı okşuyor ve onun nuru vücuduma geçiyordu. Çıkarken de, güneş (veya) ayın nurları üzerinden sarı bir köpek gibi sürünerek çıkıyordu. Siz nasıl böyle düşünmeden konuşuyorsunuz? Bu (hadise) üzerinde fikir yürütülürse, onların tanrı oğlu oldukları meydana çıkar. (Kardeşlerinizi) kara başlı (adi) insanlarla mukayese ederek nasıl öyle konuşabiliyorsunuz? Onlar bütün insanların Hanı oldukları zaman, adi halk (hakikatı) anlayacaktır.”. Bu sözlerinden sonra Alan-ho’a, kardeşleri ‘beş ok gibi toplu hâlde birbirlerine emanet ederek’ ölmüştür.
İşte Alan-ho’a’ın ‘sarı bir köpek’ olarak don değiştiren tanrıdan olma üç oğlundan Bodonçar, Temucin’in yani Cengiz Han’ın soy başıdır. Böylelikle hem hayvan ata cedleri hem de Alan-ho’a Ana’nın tanrıdan olma oğlu Bodonçar Cengiz Han’ın kutsal soyunun meşruiyetleridir. Görünen o ki Moğolların Gizli Tarihi eserine göre hem hayvan ata hem de babasız doğum Cengiz soyunun kutsallık belirtme hususunda önem arz etmektedir.
